سد بیهود

سد بیهود

وجود سد در منطقه کم آب و کویری شرق ایران تعجب انگیز بوده و بیش از هر چیز دیگری انسان را مجذوب خود می کند.اگر قصد گذر از مسیر گریمنج به بیهود در بخش مرکزی قاینات را دارید سد بیهود اولین چیزی است که نگاهتان را به خود جلب خواهد کرد. در حالی که از جاده پر پیچ و خمی به طول ۱۸ کیلومتر در حرکتیم و کوه های رنگارنگ و دیدنی را یکی پس از دیگری پشت سر می گذاریم،چهار کیلومتر مانده به بیهود سدی در کنار جاده نمایان می شود که دور تا دور آن را کوه ها و تپه های قرمز، قهوه ای و زرد و خاکستری احاطه کرده اند .این سد قرنهاست مانندنگینی در دل این کوه ها درخشیده است.

در کنار سد که می ایستیم ، منطقه تفریحی حسن جمال در جنوب آن و معدن تراورتن با فاصله اندکی در سمت غرب، دیده می شوند طوری که هر سه این ها مانند سه زاویه یک مثلث عمل می کنند و در هر کدام از این نقاط که قرار گرفته باشیم ، دونقطه دیگر به خوبی دیده می شوند.خاطرات اهالی منطقه در مورد سیلاب ها، گیر افتادن ناگهانی وسایل نقلیه در سیلاب های عظیم و همچنین بسته شدن راه برای چندین شبانه روز از مواردی است که هنوز در ذهن اکثر اهالی جا خوش کرده اند.

قبل از آخرین بازسازی سد ، حفره بزرگی در دیواره قدیمی آن ایجاد شده بود و رانندگان به جای پیمودنِ جاده ساحلی، از مسیر بستر سد و از داخل حفره بزرگ ایجاد شده برای رفت و آمد استفاده می کردند. فردی از اهالی منطقه می گوید: حدود۴۰ سال پیش سیل ناگهانی، راننده پیکانی را مجبور به رهاکردن وسیله و پناه بردن به نقطه ای امن می کند و آن گاه که خروش رودخانه به پایان می رسد از ماشین خبری نبوده و روز بعد از سیلاب، ماشین را کیلومترها پایین تر زیر گل و لای پیدامی کنند.

انبوه آب رودهای فصلی منتهی به این سد آن قدر قدرتمندبوده اند که با اولین بارش سیل آسا جرات عبور را از هر وسیله یا پیاده می گرفتند و در چنین موقعیت هایی قهوه خانه آقای اطلسی در گریمنج تنها مامن و پناهگاه شبانه مسافرانی می شد که از فرسنگ ها دورتر ( تهران و مشهد و…)بعد از ماه ها تحمل دوری، با شوق تمام پای در این جاده می گذاشتند تا با پدر ، مادر و سایر اقوام و خویشان دیداری تازه کنند .

آقای نجیب ا… رجبی در کتاب تاریخ و جغرافیای شهرستان قاینات آورده است: «قدیمی ترین سدمنطقه را کتاب تاریخ قاین،سدبیهود دانسته و احتمال می دهدمربوط به دوره صفاریان سال ۲۵۵ هجری باشد.» و در ادامه نیز می نویسد: «سدبیهود احتمالا در زمان صفاریان بر روی رود موبیان احداث گردیده و در زمان شوکت الملک،امیرقاین مرمت و بازسازی شده است.مصالح ساختمانی سد قدیمی از آجر و ساروج بوده و اخیرا در سال۱۳۶۴ عملیات اجرایی سد بتونی جدید بر روی دیواره سد قدیم آغاز و در سال۱۳۶۹ به بهره برداری رسیده است. این سد ارتفاع نهایی آن۲۳ متر، طول تاج ۱۰۰ متر و طول کف آن۹۷ متر بوده و گنجایش ۵/۴ میلیون مترمکعب آب را دارد.»

گفته می شود در گذشته ارتفاع سدکمتر بوده و بیشتربرای آبیاری اراضی اطراف سد و فعالیت آسیاب های آبی از آن استفاده می شده که هنوز بقایای آن ها پا برجاست .

در زمان هایی که پشت سدآب ذخیره وجود دارد این سد به یکی از مکان های مهم گردشگری بیهود تبدیل می شود .

گردآوری وتنظیم:نعمت ا… اطمینان